Nervus

Er zijn veel argumenten om aan een directe overgang van een migraine(aura) naar epilepsie binnen één aanval en dus aan het concept van ‘migralepsie’ te twijfelen: Van vrijwel alle gepubliceerde gevallen van ‘migralepsie’ is het aannemelijk dat het vanaf het begin (occipitale) epilepsieaanvallen waren die begonnen met visuele symptomen die leken op migraineaura’s. Er zijn dan ook veel casus gepubliceerd waarin visuele symptomen die klinisch goed leken te passen bij een migraineaura (inclusief lange duur, bijkomende hoofdpijn en autonome ontregeling), met aanvalsanalyse middels EEG toch bleken te berusten op een (occipitale) epileptische aanval met visueel (epileptisch) aura.

Aan de hand van een casus van een 2-jarige jongen die een zeer moeilijk te behandelen febriele status epilepticus doormaakt worden behandeling en diagnostische overwegingen besproken in het acute stadium. Spoedige agressieve behandeling van een status epilepticus is van groot belang. Het klinische beloop illustreert een hemiconvulsie-hemiplegie-epilepsie (HHE-)syndroom, een zeldzaam en ernstig epilepsiesyndroom.

Mensen met epilepsie moeten in het dagelijks leven rekening houden met belangrijke beperkingen. Behalve de bekende consequenties voor rijgeschiktheid zijn er minder bekende restricties op het gebied van werk (gevaarlijke beroepen, scheep- en luchtvaart), recreatie (watersport, niet-gemotoriseerde luchtvaart) en maatschappelijke betrokkenheid (bloed doneren). Artsen en paramedici die mensen met epilepsie willen adviseren krijgen soms te maken met conflicterende belangen. Enerzijds wil een behandelaar zijn patiënt optimaal helpen, anderzijds is er de maatschappelijke taak om mensen met epilepsie te wijzen op de geldende regels. Restricties kunnen een reden zijn om informatie suboptimaal met de behandelaar te delen. Voor een optimale begeleiding is het essentieel dat de hulpverlener kennis heeft van de geldende wetten en regels, evenals van de procedures die mensen met epilepsie moeten doorlopen om (on)geschikt verklaard te worden.

Epilepsie kent een breed scala aan oorzaken. Vrijwel elke aandoening die aanleiding kan geven tot corticale prikkeling kan een epileptisch insult induceren. In dit artikel ligt de focus op pathologie die typisch met epilepsie is geassocieerd en door middel van beeldvorming geïdentificeerd kan worden. Doel is het verkrijgen van inzicht in de oorzaken van epilepsie die op radiologische beeldvorming zichtbaar zijn. Epileptogene hersenafwijkingen die op computed tomography (CT) en/of magnetic resonance imaging (MRI) zichtbaar zijn kunnen grofweg worden ingedeeld in ontwikkelingsstoornissen en verworven aandoeningen (tabel 1). Zoals te verwachten komen ontwikkelingsstoornissen en stofwisselingsziekten veelal relatief vroeg tot uiting (kinderleeftijd of jong volwassen) en verschuift het spectrum naar verworven aandoeningen in de adulte populatie. In dit overzichtsartikel is er verder specifiek aandacht voor tumoren die typisch met epilepsie geassocieerd zijn, traumatische afwijkingen met corticale prikkeling, mesotemporale sclerose en vasculaire aandoeningen. Als laatste is er aandacht voor specifieke afwijkingen die postictaal gezien kunnen worden op MRI-opnamen.

Epilepsie is een heterogene en complexe aandoening die vaak gepaard gaat met comorbiditeit zoals gedragsproblematiek en lichamelijke of verstandelijke beperkingen. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen en adolescenten met epilepsie een verhoogd risico hebben op een slechte psychosociale uitkomst op volwassen leeftijd ten opzichte van jongeren met andere chronische aandoeningen. Ook krijgen jongeren met (chronische) epilepsie te maken met een overgang (transitie) van kinderarts naar volwassen gezondheidszorg. Deze overgang verloopt vaak moeizaam en kan zelfs leiden tot discontinuïteit van epilepsiezorg op volwassen leeftijd. Een Epilepsie Transitiepoli lijkt uitkomst te bieden om medische en psychosociale problematiek tijdens de adolescentie tijdig te erkennen en te ondervangen en de overgang naar volwassenenzorg te vergemakkelijken. De multidisciplinaire transitiepoli van Kempenhaeghe bestaat uit een neuroloog, klinisch neuropsycholoog, onderwijskundige en maatschappelijk werker. Dit hoofdstuk beschrijft de achtergrond en veelvoorkomende psychosociale problematiek van jongeren met epilepsie, en de unieke werkwijze van de epilepsie transitiepoli in Kempenhaeghe.

Verworven demyeliniserende polyneuropathieën zijn vaak immuungemedieerd en behandelbaar. Het vlot stellen van de diagnose is dan ook belangrijk. Deze polyneuropathieën verschillen qua klinische presentatie, beloop, ernst en bevindingen bij aanvullend onderzoek. Ook de behandelmogelijkheden verschillen. Het EMG wordt gebruikt om demyelinisatie aan te tonen en de verdeling van de afwijkingen in kaart te brengen. Het aantonen van tekenen van demyelinisatie op het EMG kan lastig zijn en een correcte interpretatie kan worden beïnvloed door technische en fysiologische factoren. Het is belangrijk dit te onderkennen. In dit artikel komen de meest voorkomende oorzaken van verworven demyeliniserende polyneuropathieën, de differentiële diagnosen, klinische symptomen, diagnostische mogelijkheden en behandelopties aan de orde.