Nascholing voor en door zorgprofessionals

In een recent rapport van de Gezondheidsraad zijn door een commissie van de raad de argumenten voor en tegen universele waterpokkenvaccinatie bij kinderen tegen elkaar afgewogen. Waterpokken is bij kinderen meestal een onschuldige ziekte en de kans op ernstige complicaties is klein. Verminderde blootstelling aan waterpokken kan op populatieniveau leiden tot toename van gordelroos (een ziekte met vaak ernstiger complicaties dan waterpokken), of tot ernstiger verlopende waterpokken op hogere leeftijd. De gezondheidsraadcommissie meent dat er momenteel geen urgent volksgezondheidsbelang is dat invoering van waterpokkenvaccinatie vereist. De commissie zal vaccinatie tegen waterpokken opnieuw beoordelen als aanvullende gegevens over complicaties door waterpokken in Nederland beschikbaar zijn.

Methylxanthines, waaronder coffeïne, behoren al jaren tot de meest frequent voorgeschreven medicijnen in de neonatologie en zijn effectief in de behandeling van apneus bij prematuren. Onbekend is of coffeïne schadelijk is voor de hersenontwikkeling en daardoor leidt tot toename van overleving in combinatie met meer ontwikkelingsproblemen op de lange termijn. Eén recent gepubliceerde, gerandomiseerde multicenter trial heeft onderzocht of coffeïne de overleving met ontwikkelingsneurologische beperkingen beïnvloedt bij prematuren met een geboortegewicht beneden 1250 gram. In deze trial is zowel naar uitkomsten tot aan ontslag als naar uitkomsten op de gecorrigeerde leeftijd van 18 maanden gekeken. Uit dit onderzoek blijkt dat coffeïne de incidentie van bronchopulmonale dysplasie vermindert met 36% (number needed to treat [nnt] 13) en leidt tot minder langdurige ademondersteuning en zuurstofgebruik in vergelijking met placebo. Op de gecorrigeerde leeftijd van 18 maanden was er verbetering in de overleving zonder ontwikkelingsbeperkingen (40,2 versus 46,2%, nnt 16,7) en blijkt de incidentie van cerebrale parese (4,4 versus 7,3%, nnt 34) en mentale ontwikkelingsachterstand (33,8 versus 38,3%, nnt 22) lager dan in de placebogroep. Waarschijnlijk wordt dit gunstige langetermijneffect veroorzaakt door het minder frequent voorkomen van bronchopulmonale dysplasie in combinatie met minder hypoxische perioden door afname van frequentie en diepte van apneus. Coffeïne is effectief en ook op de lange termijn veilig als behandeling van apneus bij prematuren.

Kinderen die zich presenteren met een urineweginfectie en systemische infectieverschijnselen (koorts, malaise, leucocytose en CRP-stijging) worden onder verdenking van acute pyelonefritis vaak intraveneus behandeld om littekenvorming in de nier te voorkomen. Deze littekenvorming kan namelijk op lange termijn leiden tot hypertensie en verminderde nierfunctie. De vraag is of acute pyelonefritis bij kinderen ook veilig en effectief met orale antibiotica behandeld kan worden. Er is gezocht naar al het beschikbare bewijs uit gerandomiseerde studies en vervolgens zijn de studies op methodologische kwaliteit beoordeeld. In een praktische beschouwing geven een kindernefroloog en een kinderinfectioloog commentaar en aanbevelingen voor de algemene praktijk. Er zijn twee gepubliceerde gerandomiseerde studies gevonden die geen verschil in nierschade op de DMSA-scan vonden na zes tot twaalf maanden, tussen de groep behandeld met orale antibiotica en de groep behandeld met intraveneuze antibiotica. De studies zijn als methodologisch valide beoordeeld. De conclusie is dan ook, dat volledig orale antibiotische behandeling bij kinderen ouder dan drie maanden met een acute pyelonefritis, maar zonder bekende uropathie of urineweginfecties in het verleden, een goede eerste keus is indien er een adequate klinische respons is op de orale antibiotica en de therapietrouw zo veel mogelijk gewaarborgd wordt.

Besproken wordt een meisje van tien jaar oud met acute verwardheid, angst en wisselend bewustzijn. Aan de hand van deze casus bespreken we de differentiaaldiagnose van acute verwardheid en de uiteindelijk gestelde diagnose van een bijzondere migrainevariant, acute confusional migraine. Dit is een zeldzame vorm van migraine met aura die niet algemeen bekend is onder kinderartsen.

Intra-uteriene blootstelling van de foetus aan alcohol kan vele negatieve effecten hebben op de ontwikkeling van de foetus. Deze effecten van alcoholgebruik zijn recent samengebracht onder de term fetal alcohol spectrum disorders (FASD). Tot de schadelijke effecten van alcohol behoren gedragsproblemen, cognitieve beperkingen en structurele dysmorfieën of congenitale afwijkingen. Kinderen aan de ernstige kant van dit spectrum worden gedefinieerd als hebbende foetaal alcohol syndroom (FAS). FASD is een diagnose per exclusionem. Het tijdig stellen van de diagnose FASD bij het kind kan leiden tot vroege interventie in geval van gedrags- en ontwikkelingsproblemen. Dit kan vervolgens leiden tot vermindering van risico’s op volwassen leeftijd, zoals criminaliteit, werkeloosheid, drugs- en alcoholgebruik.

Hematurie, de aanwezigheid van erytrocyten in het urinesediment, komt veel voor op de kinderleeftijd. De aandoening heeft een uitgebreide differentiële diagnose, waarvan de hoofdzaken in dit artikel besproken worden. Het geeft inzicht in de te volgen route naar de diagnose met een zo beperkt mogelijk gebruik van (aanvullende) diagnostiek.