“Onze focus ligt niet alleen op klachten, maar ook op krachten”

| 01 september 2023

‘Onze focus ligt niet alleen op klachten, maar ook op krachten’ René Keet is psychiater bij GGZ Noord-Holland-Noord, waar het herstel van de patiënt in de eigen omgeving centraal staat. Keet leidt bij GGZ Noord-Holland-Noord tevens de FIT Academy, die training, e-learning, evaluatie en ondersteuning voor hervorming van de geestelijke gezondheidszorg in de gemeenschap biedt. Daarnaast is hij voorzitter van het netwerk European Community Mental Health Services (EUCOMS). Bas van Heycop ten Ham is redactielid van PsyXpert en vrijgevestigd klinisch psycholoog en psychotherapeut, werkzaam in Zwolle. Hij interviewde Keet voor PsyXpert 2023-3. Bij GGZ Noord-Holland-Noord richt men zich op herstelgerichte zorg. Maar wat is eigenlijk het verschil tussen herstel en genezing, vraagt Van Heycop ten Ham zich bij de start van het interview af. Keet: “Genezing is een puur medisch begrip. Er is een aandoening die je geneest, en dan is de aandoening weer voorbij. Dit is van toepassing op minder ernstige, kortdurende problemen. Maar volledige genezing bij chronische aandoeningen komt niet vaak voor. Je kent vast de definitie van de World Health Organization: gezondheid is een staat van volledig psychisch, lichamelijk en sociaal welbevinden. Dat is zo’n idealistische definitie dat we op basis hiervan al gauw allemaal ziek zijn. Dit vraagt om een herijking van ons denken hierover. Ons vak heet wel geneeskunde, maar dat is eigenlijk een vreemde term. Om een voorbeeld te geven uit de somatiek: een antibioticum geneest een longontsteking niet, dat doet je immuunsysteem, geholpen door een medicijn. De term herstel doet recht aan het feit dat een aandoening of kwetsbaarheid niet over kan gaan, maar wel een status kan betekenen waarin je kunt leven zoals je zelf wilt. Dit sluit goed aan bij de definitie van positieve gezondheid; het vermogen om regie te voeren over je leven en je aan te passen kan herstellen, dat kan beter worden. De centrale persoon in herstel is de cliënt zelf.” Herstel op drie vlakken Gaat het daarbij om zowel sociaal-maatschappelijk herstel als persoonlijk herstel?, wil Van Heycop ten Ham verder weten. “Ja”, licht Keet toe, “het gaat om herstel op drie vlakken. Het herstel van symptomen, van identiteit en van het sociaal-maatschappelijk functioneren. En alle drie doen ze ertoe. Traditioneel lag in de psychiatrie onze primaire focus op herstel van symptomen. Voor lichte, tijdelijke aandoeningen geldt dat ook, maar lang niet voor alle aandoeningen. Gelukkig hebben we daar de afgelopen tien jaar veel over bijgeleerd. Bijvoorbeeld dat het sociaal-maatschappelijk herstel het meest weerbarstig is. Een dagbesteding of betaald werk, een fijne plek om te wonen of een relatie: het zijn de bekende wensen. Maar dat herstelt zich niet vanzelf wanneer symptomen verdwijnen. Zeker niet als problemen langer bestaan. Hier moet je extra in investeren. Maar vanuit de traditionele geneeskunde was daar geen aandacht voor, dat moest iemand zelf maar regelen. Daarin zijn we onvoldoende aanwezig geweest.” Intake Bij GGZ Noord-Holland-Noord wordt gewerkt met GGZ-teams die in bepaalde postcodegebieden werken. Hoe dit in zijn werk gaat? Keet: “De huisarts meldt jou bij het team aan. Dan begint het contact met een Herstel Ondersteunende Intake: de HOI. Die wordt gedaan door een regiebehandelaar, een coördinerend behandelaar en een ervaringsdeskundige. Daarmee zijn dus drie kennisbronnen aanwezig die respectievelijk alles weten over wetenschap, praktijk en levenservaring. Tijdens de intake staan vier vragen centraal om te kijken wat er aan de hand is. Allereerst vragen we: wat is er gebeurd? En dus niet: wat is er mis?” De focus ligt volgens Keet dus niet alleen op klachten, maar ook op krachten. “Daar vragen we ook naar, net als naar je kwetsbaarheden. Als derde vragen we waar je naartoe wilt. Hoe wil je dat je leven er over drie jaar uitziet? Tot slot vragen we wat je nodig hebt om daar te komen. Dat geeft de basis voor een herstelplan. We hebben ee