Quintesse

Verslaving is de uiting van een chronische stoornis van het beloningsysteem in het brein en vormt een omvangrijk maatschappelijk probleem. Zowel een individueel biologisch bepaalde kwetsbaarheid als de directe effecten van drugs op de hersenen vormen een verklaring voor de stoornissen in het gebruik van middelen, zoals misbruik en verslaving in de DSM-5 worden benoemd. Verslaving is het gevolg van langer durende blootstelling aan roesmiddelen. Daardoor vindt een (geleidelijke) adaptatie aan de drugs binnen het beloningssysteem en de daarmee verbonden hersendelen plaats. Individueel bepaalde factoren zoals temperament, impulsiviteit, emotionaliteit, frustratietolerantie of de beloningsgevoeligheid voor middelen, zijn van belang bij het ontstaan van misbruik of verslaving. Het beloningssysteem is tevens een belangrijk ‘doelwit’ van het stresssysteem. Patiënten met een posttraumatische stressstoornis hebben een verhoogd verslavingsrisico. Stress speelt een belangrijke rol bij terugval in gebruik. Problematisch middelengebruik gaat meestal samen met andere psychische stoornissen en dient in samenhang daarmee behandeld te worden.

Bij het spreken over overmatig alcoholgebruik worden er vaak diverse termen gebruikt. De Wereldgezondheidsorganisatie en de Gezondheidsraad hebben een grens geformuleerd voor matig alcoholgebruik. Gebruik boven deze norm gaat gepaard met gezondheidsrisico’s. Het psychiatrische classificatiesysteem DSM formuleert criteria voor verslaving. Hierbij draait het niet zozeer om de hoeveelheid alcohol die wordt gebruikt, maar meer om de symptomen en gevolgen die iemand ervaart. In de individuele aanpak is het ten slotte van belang om tevens stil te staan bij de positieve en negatieve functie van het alcoholgebruik.