Nascholing voor en door zorgprofessionals

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) is een veelvoorkomende complicatie van obesitas en overgewicht. Het is niet alleen een leverziekte maar ook een risicofactor voor diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Screening op NAFLD door het bepalen van alanineaminotransferase (ALAT) wordt geadviseerd bij kinderen met obesitas vanaf de leeftijd van 10 jaar. Bij verhoogde ALAT-waarden kan meestal het effect van een gecombineerde leefstijlinterventie worden afgewacht. Bij aanhoudend matig of sterk verhoogde ALAT-waarden en bij initieel aanwezige extra risicofactoren is aanvullend onderzoek naar andere leverziekten en tekenen van leverfibrose geïndiceerd. Om een screeningsresultaat goed te kunnen interpreteren, imoet men zich realiseren dat ALAT slechts beperkte gevoeligheid heeft voor het detecteren en stageren van NAFLD. Momenteel is er nog geen medicamenteuze behandeling voor NAFLD en is intensiveren van de leefstijlinterventie de enige beschikbare behandeling bij NAFLD.

De presentatie van rectaal bloedverlies is sterk wisselend, van een paar druppels bloed na de defecatie tot massaal bloedverlies met verschijnselen van shock. Ook de oorzaken zijn divers, de differentiaaldiagnose wordt vooral bepaald door de leeftijd van het kind. Vaak geven anamnese en lichamelijk onderzoek al aanwijzingen over de locatie van het bloedverlies en de onderliggende aandoening. Dit artikel bespreekt naast de aandachtspunten bij de anamnese en het lichamelijk onderzoek de differentiaaldiagnose naar leeftijd, de diagnostische mogelijkheden en de behandeling bij rectaal bloedverlies.

De differentiële diagnose van slikstoornissen is zeer uitgebreid en moet in samenwerking tussen neuroloog en KNO-arts worden uitgewerkt. Het is zinvol om onderscheid te maken tussen vier slikfasen om tot een diagnose en een behandelbeleid te komen. Voor de neuroloog zijn de mogelijkheden myogeen, neuromusculaire overgangsstoornis, perifeer neurogeen en centrale sturingsstoornis. In dit artikel worden fysiologie van het slikken, centrale sturing, oorzaken en behandeling besproken. Enkele veelvoorkomende neurologische ziektebeelden worden uitgelicht. Belangrijk is om slikstoornissen, al worden ze niet door iedereen spontaan gemeld, vroegtijdig te onderkennen.

Medicatieovergebruikshoofdpijn (MOH) is een veelvoorkomende aandoening, die zeer beperkend is voor de kwaliteit van leven. Het is gedefinieerd als hoofdpijn op ≥ 15 dagen per maand, met regelmatig overgebruik van acute hoofdpijnmedicatie, gedurende ≥ 3 maanden. Regelmatig overgebruik is inname van simpele analgetica op ≥ 15 dagen per maand, triptanen op ≥ 10 dagen per maand, combinaties van triptanen en simpele analgetica op ≥ 10 dagen per maand. Een van de mogelijke onderliggende mechanismen van MOH is een veranderde pijnperceptie door centrale sensitisatie.

Chronische inflammatoire darmziekten (inflammatory bowel disease; IBD) omvatten de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. IBD komt wereldwijd steeds vaker voor, vooral op jonge leeftijd. Dit lijkt samen te hangen met de westerse levensstijl. Presenterende klachten kunnen buikpijn en diarree zijn, maar ook langdurige moeheid of een afbuigende lengtegroei. De diagnose wordt gesteld op basis van anamnese, bevindingen bij lichamelijk onderzoek, endoscopie, radiologie en histologie. Om IBD tijdig te herkennen zijn een gedegen kennis van en alertheid op deze aandoening en de alarmsymptomen noodzakelijk. Bij de verdenking IBD op kinderleeftijd is het van belang de patiënt te verwijzen naar de kinderarts-MDL voor aanvullende diagnostiek zoals endoscopie van het maag-darmkanaal. De behandeling bestaat uit immuunsuppressie, waarbij wordt gestreefd naar mucosaal herstel. Omdat IBD een levenslange aandoening is, dient transitiezorg een integraal onderdeel te zijn van goede zorg voor adolescenten met IBD.

Trigeminale autonome cefalalgieën worden gekenmerkt door ernstige, kortdurende aanvallen van unilaterale hoofdpijn die gepaard gaat met ipsilaterale craniale autonome verschijnselen. Binnen deze groep worden verschillende hoofdpijnsyndromen onderscheiden. Clusterhoofdpijn is hiervan de meest voorkomende aandoening. In de differentiële diagnose staan verder paroxismale hemicranie, hemicrania continua en de short-lasting unilateral headache attacks. Het herkennen én het onderscheiden van de verschillende syndromen binnen de trigeminale autonome cefalalgieën kan erg lastig zijn, maar het stellen van de juiste diagnose is belangrijk, aangezien de behandeling van de verschillende hoofdpijnsyndromen substantieel verschilt. Het onderscheid tussen de verschillende hoofdpijnsyndromen is voornamelijk gebaseerd op verschillen in aanvalsduur en -frequentie. De reactie op behandeling kan ondersteunend zijn bij het stellen van de diagnose. Het afnemen van een adequate anamnese is essentieel, want het is niet mogelijk de diagnose te bevestigen door middel van beeldvormend of laboratoriumonderzoek. In dit artikel worden de verschillende trigeminale autonome cefalalgieën en de behandelmogelijkheden besproken.