Nascholing voor en door zorgprofessionals

Inleiding | Patiëntveiligheid | Feiten en cijfers | Gevolgen | Risicofactoren | Valpreventie | Ontwikkelingen | Referenties

Acuut massaal bloedverlies is een klinische entiteit waarvan de ernst wordt vastgesteld aan de hand van de diepte van de hemorragische shock. Dit dient te worden onderscheiden van massaal bloedverlies onder normovolemische omstandigheden. Dreigende verbloeding is een behandelbare aandoening mits men snel de juiste behandeling instelt. Snel lokaliseren en efficiënt stoppen van alle bloedingen, onder andere door toepassing van damage control-chirurgie, heeft hoge prioriteit. Gelijktijdig dient het verloren volume acuut aangevuld te worden door agressieve resuscitatie met bloedproducten in een vaste verhouding. Een verhouding van 1:1:1 met betrekking tot PRBC:FFP:PLT vergroot mogelijk de overlevingskansen. Hiernaast dient de aanwezige traumatische coagulopathie actief gecorrigeerd te worden. Temeer door de spoedeisende en veelal hectische situatie is goede samenwerking tussen de betrokken disciplines van zeer groot belang. Ziekenhuisbrede afspraken in de vorm van geprotocolleerde behandelmethoden of werkwijzen en logistieke processen zijn noodzakelijk.

De bepaling van de nierfunctie (dat wil zeggen van de glomerulaire filtratiesnelheid) staat centraal in de diagnostiek van nierziekten. In recente richtlijnen voor de diagnostiek van nierfunctiestoornissen wordt het gebruik van de Schwartz-formule aanbevolen.1 Dit is een schatting van de glomerulaire filtratiesnelheid op basis van serumcreatinine en lichaamslengte met een variatie van ± 30%. In twijfelgevallen kan de 24-uurs creatinineklaring uit verzamelurine worden bepaald. De variabiliteit is over het algemeen groter dan bij de Schwartz-formule. Daarom verdient de Schwartz-formule de voorkeur boven de 24-uurs creatinineklaring. Cystatine C is een betrouwbaarder serummarker voor schatting van de nierfunctie, die op dit moment echter maar in enkele, vooral academische centra beschikbaar is.

Een patiënt met hemorragische diathese vormt een uitdaging voor de anesthesioloog. Type en ernst van de aandoening en procedure die de patiënt moet ondergaan, bepalen het pre-, per- en postprocedureel beleid. Elke patiënt dient individueel benaderd te worden. In het overleg worden specifieke therapieën in nauw overleg met de kinderarts of hematoloog vastgesteld. Ten behoeve van veiligheid dienen bloedingrisico’s van patiënten en eventuele besmetting van gezondheidsmedewerkers zoveel mogelijk te worden beperkt. De ouders van een kind moeten gedetailleerd ingelicht worden over de gehele procedure.

De puberteit begint door een reactivatie van de hypothalamus-hypofysegonadeas (hhg-as). Van aanvankelijk alleen nachtelijke lhrh-pulsen komt het systeem uiteindelijk tot het volwassen pulspatroon van 1 puls per 90 minuten. Te vroege start van de puberteit kan een gevolg zijn van een te vroege start van dit systeem, maar kan ook optreden door oorzaken buiten de hhg-as. De stappen om tot diagnose en zo nodig behandeling te komen staan puntsgewijs beschreven in het vervolg van dit artikel. Hierna komt de andere kant van het spectrum aan bod: een te late start van de puberteit.

Vanaf 2008 dienen de Nederlandse ziekenhuizen te beschikken over een veiligheidsmanagementsysteem (VMS). Belangrijke elementen van het VMS zijn veilig melden van incidenten, analyse van incidenten, prospectieve inventarisatie van risico’s en het ontwikkelen en implementeren van maatregelen die de patiëntenzorg veiliger maken. Er zijn echter wezenlijke vragen: verbeteren risicoanalyses de patiëntveiligheid? Welke analyses zijn essentieel voor een goed functionerend VMS? Hoe kunnen veranderingen in de patiëntveiligheid het best worden gemeten? Dit artikel geeft een overzicht van de meest gebruikte analysemethoden in de Nederlandse ziekenhuizen en van de belangrijkste onderzoeksresultaten en vragen. De huidige literatuur laat niet zien dat de acties gebaseerd op risicoanalyses leiden tot een veiligere patiëntenzorg. Er is geen consensus over hoe dit het best gemeten kan worden. Deze bevindingen moeten echter geen aanleiding zijn om de verdere implementatie van het VMS op te schorten, maar juist een stimulans om tegelijkertijd gedegen klinisch onderzoek te doen, met name in de risicovolle perioperatieve periode.