A&I

Anske van der Bom is hoogleraar Klinische Epidemiologie in het bijzonder Transfusiegeneeskunde aan de Universiteit Leiden. Bert Mik praat met haar over observationeel onderzoek, klinische trials, zinloze bloedtransfusies, overgebruik van bloedproducten en de monopoliepositie van Sanquin. ‘We moeten beter snappen welke patiënten bepaalde bloedproducten juist wel of niet nodig hebben.’

Het zoeken naar een oorzaak van bloedings- dan wel tromboseneigingen is naast het monitoren van antistollingsmedicatie de belangrijkste reden voor laboratoriumonderzoek naar het functioneren van de hemostase. Om de resultaten van dit onderzoek op de juiste waarde te schatten, is kennis van de verschillende stollingstesten en factoren die deze testen kunnen beïnvloeden en zelfs verstoren belangrijk. Vooral bij populaties als IC-patiënten bij wie door onderliggend lijden afwijkende stollingsuitslagen eerder regel dan uitzondering zijn, is het belangrijk resultaten goed te kunnen interpreteren. In dit artikel worden de mechanismen en interpretaties van de meest aangevraagde screeningstesten beschreven en wordt aangegeven op welke wijzen deze testen verstoord kunnen zijn.

Wanneer een patiënt die VKA of NOAC’s gebruikt een invasieve ingreep moet ondergaan, moet er tijdens en na de ingreep een goede hemostase zijn. Bij een niet-klinisch significant bloedingsrisico kan de antistolling gecontinueerd worden. Gaat het om een ingreep met een verhoogd bloedingsrisico, dan moet de antistolling worden onderbroken. Afhankelijk van de hoogte van het perioperatieve trombo-embolierisico moet een overbruggingsbehandeling (‘bridging’) met laagmoleculairgewichtheparine (LMWH) worden overwogen. De preoperatieve screeningspolikliniek van de anesthesioloog lijkt een geschikte plek om beleid te maken. Om tot het beste beleid te komen zal rekening gehouden moeten worden met diverse individuele factoren, zoals epidurale pijnstilling en spinale anesthesie.

Kritiek zieke patiënten op de IC worden vaak behandeld met sedativa en analgetica. Deze medicamenten worden gegeven om hen te beschermen tegen de verschillende stressfactoren en potentieel schadelijke stimuli op de IC, die kunnen leiden tot angst, agitatie en pijn. Titratie van sedativa op effect, met als doel een comfortabele situatie voor de patiënt, en/of dagelijkse onderbreking van sedativa vermindert de beademings- en ligduur. Om te bepalen wat het bereikte sedatie- en pijnniveau is, worden deze gemonitord met gevalideerde meetinstrumenten. Delier heeft een nauwe relatie met onrust en pijn. Een geïntegreerd protocol voor sedatie, pijn en delier helpt bij het optimaliseren van de behandeling. Bij het maken van een keuze uit de beschikbare sedativa en analgetica spelen de indicatie voor sedatie en analgesie, de individuele respons en de aanwezigheid van nier- of leverfalen een rol.

Antibiotica behoren tot de meest gebruikte geneesmiddelen op de IC. Ze worden vaak voor een ingreep of interventie gegeven als ‘chirurgische profylaxe’. De resistentie van bacteriën neemt echter toe en er bestaan grote zorgen over de behandeling van infectieziekten in de toekomst. Correct gebruik van antibiotica is van enorm belang om een verdere toename van resistentie tegen te gaan. Inzicht in de werking van antibiotica zal hieraan bijdragen. In dit artikel worden de volgende veelgebruikte antibioticaklassen besproken: bètalactam-antibiotica, aminoglycosiden en chinolonen. Er worden adviezen gegeven voor verantwoord antibioticagebruik.

Een goede werking van het aangeboren afweersysteem is meestal onvoldoende om een infectie volledig te klaren. Het lichaam beschikt over een gespecialiseerd afweersysteem dat niet alleen zorgt voor een adequate afweer die specifiek is gericht tegen een bepaald micro-organisme, maar dat ook bij een tweede blootstelling de afweerreactie snel en doeltreffend op gang brengt doordat er geheugen is opgebouwd. In dit artikel worden de mechanismen van de cellulaire en humorale afweer besproken, en wordt gekeken naar enkele ziektebeelden die ontstaan door afwijkingen van dit afweersysteem zoals allergische reacties of transfusiereacties.