A&I

De laatste jaren is de aandacht voor medicatiefouten flink toegenomen. Uit diverse rapporten blijkt dat het aantal medicatiefouten met de daarmee gepaard gaande gevolgen onaanvaardbaar hoog is. Farmaceutische zorg is een complex proces waarbij veel zorgverleners betrokken zijn. Met name op een Intensive Care, waar ernstig zieke patiënten met vaak uitgebreide comorbiditeit en polyfarmacie zijn opgenomen, zijn de risico’s op medicatiefouten groot. Inmiddels is duidelijk geworden aan welke risicovolle handelingen met medicatie aandacht moet worden besteed om het aantal vermijdbare medicatiefouten en de schade daarvan terug te dringen. Overdracht van medicatiegegevens, voor toediening geprotocolleerd gereed maken van medicatie, interactiebewaking en toediening van medicatie verdienen daarbij in het bijzonder de aandacht. Aan de hand van de beschrijving van de farmaceutische zorgketen wordt per onderdeel aangegeven wat mogelijke oplossingen zijn om medicatiefouten te vermijden.

Teleconferencing, teleconsulting en telemedicine zijn binnen de IC-geneeskunde toepassingen van eHealth waarbij in toenemende mate de verantwoordelijkheid bij de intensivist op afstand is gelegd. In eerste instantie wordt bij een arbeidsintensief proces als intensive care met een hoog risico op levensbedreigende situaties niet gedacht aan een toepassing van zorg op afstand. Juist daarom echter heeft in de VS telemedicine zijn intrede gedaan om het gebrek aan intensivisten op te vangen. Er blijkt een toegenomen adherentie aan richtlijnen en protocollen. Met telemedicine wordt sneller op afwijkende parameters gereageerd. De behandelduur op de ICU en de sterfte nemen significant af. In de Nederlandse situatie heeft telemedicine een plaats in het opheffen van discontinuïteit gedurende de avond-, nacht- en weekenduren op IC-afdelingen.

Invasieve mechanische beademing bij patiënten met COPD is vaak lastig. Er is sprake van luchtwegobstructie en een verminderde elasticiteit van de longen. Daarnaast is er door hyperinflatie een groter risico op barotrauma. Het is dan ook belangrijk problemen als airtrapping en patiëntventilator- asynchronie tijdig te herkennen. Door op de beademingsapparatuur de juiste instellingen te kiezen kunnen zowel de ademarbeid van de patiënt als complicaties door de beademing worden verminderd. Het juist instellen van ademhalingsfrequentie, inspiratie-expiratieratio en PEEP-niveau is daarbij essentieel.

Perioperatieve autotransfusie betekent reïnfusie van intra- en postoperatief opgevangen bloed. Intraoperatievef reïnfusie van ongewassen bloed is risicovol als gevolg van opzuigen en bloedluchtcontact. Door beperking van het bloed-luchtcontact, laag vacuüm, centrifugatie, verwijdering van het supernatant plasma en wassen met fysiologisch zout worden de schadelijke stoffen verwijderd en neemt het aantal bijwerkingen af. Het gewassen erytrocytenconcentraat is veilig voor onbeperkt perioperatief gebruik. Optische sensoren, die vrij Hb meten in afvloeiende wasvloeistof, hebben de veiligheid nog meer vergroot. De techniek is ook geschikt voor kinderen en voor gebruik in de obstetrie. Reïnfusie van maximaal 1500 ml ongewassen drainbloed is binnen bepaalde kaders veilig, maar voor kinderen is deze techniek niet geschikt. Voor hartchirurgie is het niet meer de state of the art om een ongewassen techniek te gebruiken. Bacteriële contaminatie, oncologische chirurgie, spoelen van de wond met toxische stoffen en gebruik van lokale hemostatica zijn contra-indicaties, die onder speciale condities niet absoluut zijn. Bijwerkingen moeten gemeld worden aan TRIP.

ECMO is een van de vele termen voor het extracorporele circuit dat het bloed oxygeneert en koolzuurgas verwijdert. Het wordt toegepast als rescue-therapie bij patiënten met hart- of longfalen. Sinds 2008 zijn de bloedingscomplicaties drastisch verminderd door nieuwe apparatuur, die ook veilig kan worden ingezet op de IC zonder perfusionisten. De aanpak van de ziekte staat nu meer op de voorgrond. Het ziet ernaar uit dat de inzet van extracorporele systemen thuis gaat horen in het behandelpakket van ernstig respiratoir falen op de IC door de intensivist.

Chronische pijn is moeilijk te behandelen. Er zijn verschillende behandelingen, maar veel patiënten hebben onvoldoende baat bij therapieën als medicatie, gedragstherapie, fysiotherapie en interventies. Als conventionele therapieën falen wordt vaak neuromodulatie geprobeerd. Neuromodulatie voor de bestrijding van chronische, onbehandelbare pijn wordt in Nederland sinds begin jaren tachtig gebruikt en heeft zich de laatste dertig jaar enorm ontwikkeld. Het St.-Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein was een van de eerste ziekenhuizen waar deze therapie voor patiënten beschikbaar was; het is momenteel een van de grootste implantatiecentra van Nederland.