A&I

Bijna 1 op de 10 patiënten krijgt tijdens een ziekenhuisopname te maken met een adverse event (ongewenste uitkomst). Een niet te verwaarlozen deel van de patiënten overlijdt als direct gevolg hiervan. In de complexe organisatie van het operatieve proces is de checklijst een instrument dat op meerdere vlakken ingrijpt om vermijdbare schade, daarmee samenhangende morbiditeit, mortaliteit en kosten beduidend te verminderen. Daarnaast dient hij als leidraad om kwaliteit te waarborgen. Met het gebruik van de evidence-based SURPASS-checklijst kan de sterfte rondom operaties worden gehalveerd en kan het aantal complicaties met een derde dalen.

Incidenten in de gezondheidszorg veroorzaken op grote schaal onbedoelde en ongewenste schade aan patiënten. De aandacht voor de aard, ernst en omvang van incidenten in de Nederlandse gezondheidszorg bestaat nog maar kort, voorheen zag men incidenten in de zorg als een sporadisch en geïsoleerd verschijnsel. Door in het systeem van zorg systematisch barrières aan te brengen kan het maken van fouten moeilijker worden gemaakt; hiermee zijn incidenten te vermijden. Systematische analyse van fouten met behulp van methoden als Prisma en Tripod Beta is erop gericht de latente faalfactoren te identificeren en dus barrières op te werpen voordat incidenten zich voordoen.

‘Graded assertiveness’ is een van de technieken die gebruikt worden in de luchtvaart en in de medische wereld om bij teamwerk in complexe situaties communicatiestoornissen te voorkomen. Het is een communicatievorm waarbij door het stellen van gerichte, getrapte, assertieve vragen de hiërarchie in een werksituatie wordt verminderd. De techniek maakt ons duidelijk dat het hele team verantwoordelijk is voor het welslagen van een operatie en niet alleen de hoofdbehandelaar. Het trainen van deze techniek, naast andere CRM-technieken, leidt tot een verhoging van de patiëntveiligheid rondom een operatie. Het uitgangspunt van ‘graded assertiveness’ is respect voor elkaar en voor het team en de techniek heeft oog voor ons menselijk falen.

Toen ik Jan Klein, hoogleraar Veiligheid in de zorg van de Erasmus Universiteit te Rotterdam, vroeg om mee te werken aan dit interview over veiligheid, reageerde hij meteen enthousiast. Op een schitterende nazomerdag werd ik gastvrij ontvangen in zijn kamer in het Instituut BMG met uitzicht over de campus van het Brainpark. De onverwachte hectiek van deze zomer bleek uit zijn opening: ‘Je weet dat ik ben opgestapt bij het Maasstad Ziekenhuis, dat heb ik niet in de hand gehad. Ik werk nu helemaal niet als anesthesioloog en ben me aan het heroriënteren.’ Dat was nog niet bekend toen wij de afspraak maakten. Wij spraken nu voornamelijk over de uitdaging in de zorg met betrekking tot veiligheid, de relatie met de anesthesiologie en onderzoek.

In dit artikel wordt een beschrijving gegeven van de epidemiologie, de diagnostiek en de therapie van epilepsieaanvallen. Daarnaast ligt de nadruk op aspecten die van belang zijn voor de anesthesioloog, zoals medicatie in niets-per-os-situaties en de behandeling van status epilepticus. De meer algemene bespreking van het onderwerp is een samenvatting van een artikel dat in 2009 in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde is verschenen, waar ook een uitgebreide lijst van referenties te vinden is.

Doorbraakpijn is een tijdelijke acute – vaak hevige – pijn of toename van pijn die optreedt ondanks voldoende medicatie voor de chronische achtergrondpijn. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de typering, diagnostiek en behandeling van doorbraakpijn met speciale aandacht voor opioïden. De veelvuldig toegepaste orale opioïden (morfine, oxycodon, hydromorfon, methadon) hebben een langzame inwerkingstijd (onset) en worden beschouwd als onvoldoende effectief. Met nieuwe technieken kan tegenwoordig fentanyl in hoge concentraties worden toegediend. Fentanyl geeft transmucosaal, buccaal, sublinguaal of intranasaal toegediend een snellere en betere analgesie dan placebo of orale morfine. Patiënten die deze middelen gaan gebruiken moeten minimaal een dagdosis van 60 mg morfine hebben of een equivalente dosis van een andere opioïd (oxycodon 30 mg, fentanyl 25 µg/uur). Geadviseerd wordt de fentanyldosis te titreren vanaf de laagst beschikbare dosis. Onderling lijken de fentanylpreparaten in onset verschil te vertonen, maar dit dient in vervolgstudies nader onderzocht te worden.