Praktische Pediatrie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) komen veel voor. Neurobiologische, cognitieve, emotionele en sociale factoren staan centraal in de verklaringsmodellen. Communicatieaspecten zijn cruciaal in de aanpak. Erkenning van de klacht en gestructureerde exploratie zijn voorwaarden en rechtvaardigen een grotere tijdsinvestering dan gebruikelijk. Leidraad bij de exploratie is het biopsychosociale model.

Een medisch consult bevat onderwijskundige elementen, zoals de uitleg die u geeft over ziekte en behandeling. Het loont de moeite u te verdiepen in de principes van het leren van volwassenen, zodat u die kunt toepassen om uw consulten effectiever te laten verlopen. In dit artikel geven wij een overzicht van deze principes en vertellen hoe u die in uw consultvoering kunt gebruiken. Centraal daarbij staat dat u het doel van het consult afstemt met de patiënt en diens ouders, zodat wat u gaat bespreken voor hen relevant is en ze gemotiveerd zijn om met u samen te werken. U betrekt kind en ouders actief, toont zich enthousiast en betrokken en sluit aan bij de ervaringen van kind en ouders. U doseert uw informatie en zorgt dat die aansluit bij wat kind en ouders al weten en kunnen. U geeft constructieve feedback op wat kind en ouders al hebben bereikt en u geeft het consult een duidelijke structuur.

De afgelopen decennia is er enorme vooruitgang geboekt in de behandeling van kinderen met ALL, en in onze inzichten in de biologie van ALL. Te verwachten valt dat het, mede op basis van deze toegenomen inzichten, in de toekomst nog beter mogelijk wordt om te onderscheiden welke kinderen naar verwachting zo goed op de therapie zullen reageren dat minder intensieve therapie kan worden toegepast. Hierdoor zullen deze kinderen minder bijwerkingen tijdens de behandeling hebben, en minder late effecten. Aan de andere kant zullen de toegenomen inzichten resulteren in het identificeren van patiënten die baat hebben bij andere, gerichtere of zwaardere therapie.

De overleving van kinderen met kanker is in de laatste vijf decennia zeer sterk verbeterd dankzij intensieve behandeling, betere stratificatie en internationale samenwerking in wetenschappelijk onderzoek. Helaas heeft dit succes ook een keerzijde. De intensieve behandeling leidt tot ernstige bijwerkingen, zowel gezondheidsproblemen als psychosociale problemen. Optimale nazorg voor deze nieuwe en groeiende groep overlevenden is belangrijk. De zorg is gericht op het vroeg opsporen van behandelbare aandoeningen en daarbij preventie van ernstigere complicaties, het vermijden van overdiagnostiek, en op coördinatie van complexe zorg. Er is nog veel onderzoek nodig om goede zorg te kunnen bieden aan de steeds groter wordende groep overlevenden van kinderkanker. In dit artikel geven wij een kort overzicht van de verschillende gezondheidsproblemen en beschrijven wij de noodzaak voor optimale zorg, onderzoek en de ontwikkeling van (inter)nationale samenwerkingsverbanden voor zorg, voorlichting en onderzoek voor overlevenden van kinderkanker.

Infecties zijn een belangrijke oorzaak van morbiditeit en mortaliteit bij kinderen met kanker. Het risico op ernstige bacteriële infecties is vooral hoog bij chemotherapie-geïnduceerde neutropenie. Wanneer een patiënt koorts ontwikkelt tijdens neutropenie, volgt standaard ziekenhuisopname en behandeling met intraveneuze breedspectrumantibiotica. Bij 20 tot 30% van de kinderoncologische patiënten met febriele neutropenie wordt een bacteriële infectie aangetoond, in de meeste gevallen grampositieve bacteriën. Andere oorzaken van koorts bij neutropenie zijn onder meer virale infecties, bloedtransfusies, medicatie, tumorkoorts en mucositis. Veel kinderen met koorts en neutropenie worden dus onnodig opgenomen en behandeld met antibiotica. Er wordt veel onderzoek gedaan naar risicomodellen voor koorts bij neutropenie om deze overbehandeling te reduceren. Het is veilig gebleken om kinderoncologische patiënten die zich presenteerden met koorts bij neutropenie zonder focus of afwijkende vitale parameters, na 72 uur antibiotische behandeling naar huis te ontslaan, mits zij minimaal 24 uur koortsvrij zijn en de kweken negatief zijn gebleven, ongeacht het aantal neutrofiele granulocyten op dat moment.

Neuroblastoom is de meest voorkomende extracraniële solide tumor op de kinderleeftijd. De diagnose wordt in Nederland jaarlijks bij 25 tot 30 kinderen gesteld. De piekincidentie is 0-4 jaar, met een mediane leeftijd van 23 maanden. Neuroblastoom is een heterogene aandoening; het klinisch beloop kan variëren van spontane regressie bij laagrisicopatiënten tot een zeer matige prognose bij hoogrisicopatiënten (HR-patiënten; 30-40% genezing). Door de toevoeging van immunotherapie aan de hoogrisicobehandeling is de kortetermijnoverleving met 20% gestegen.